Piše: Šeherzada Džafić
Dobitnik ovogodišnje nagrade Kočićevo pero je bosanskohercegovački dramaturg, književni kritičar i teoretičar, vanredni profesor na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Sarajevu, Almir Bašović. Ovoga puta Bašović je nagrađen za reprezentativni opus drama integriranih u knjizi “Četiri i po drame” (2018), u izdanju sarajevske izdavačke kuće Connectum. Žiri u sastavu Nikola Vukolić, Miljenko Jergović i Mladen Vesković odlučili su da je upravo Bašovićev dramski opus onaj koji odgovara osnovnim kriterijima Kočićevog pera (koje je ustoličila Zadužbina “Petar Kočić” Banja Luka – Beograd”), a koji se dodjeljuje za “pričavinu i učevinu”, odnosno visoka dostignuća u savremenoj književnosti i odanost ljepoti misli i riječi Petra Kočića. Prema riječima predsjednika žirija, Nikole Vukolića “Bašović je jedan od malobrojnih ovdašnjih pisaca koji posjeduju ne samo onu moralnu odgovornost prema najdubljim društvenim traumama poniklim na tlu košmarne istorije balkanskih naroda, nego i onu čisto umjetničku.”
(izvor: https://banjaluka.net/cetiri-i-po-drame-almir-basovic-dobitnik-ovogodisnje-nagrade-kocicevo-pero/ dostupno, 23.7.2020)
Čovjek pred moralnim sudom
Kada bih samo mogao napisati pozorišni komad kojim bih biću svijeta pokazao njegov oblik i otisak!
(Bašović, 2018).
Upravo je moralna odgovornost ključ za ulazak u Bašovićeve drame, koje, s osloncem na prethodna evropska dramska iskustva (na koja se Bašović intertekstualno referira), pokušavaju ukazati na kobne greške prošlosti koje su za posljedicu imale najveći moralni pad čovječanstva. Onaj “pad” o kojem su pisali mnogi sociolozi i kulturolozi (npr. Hana Arendt, Zygmunt Bauman, Hans Jonas, Ejler Logstrup) nastojeći detektirati, a time i izbjeći osnovne propuste u stagnaciji morala. Dramatizirajući dramatična iskustva genocida, urbicida te kulturocida koji se desio na području Balkana (posebno nad stanovništvom Srebrenice, Sarajeva i ostalih bosanskohercegovačkih gradova), Bašoviću polazi za rukom da ukaže na momente kada je čovječanstvo (bilo pod krinkom naučnih dostignuća ili po/grešnih ideologija) krenulo u moralni sunovrat stavljajući na margine samoga čovjeka (kroz progone, istrebljenja, masakre, genocide, zločine raznih oblika). Upustivši se, ne samo donkihotovski, već i beketovski u borbu s problemima moralnog pada, duhovni etimoni koji izviru iz njegovih drama ujedno su šekspirovski poziv na humanost i moralno otrježnjenje već zalutalog čovječanstva. Bašovićeva angažiranost u tom smislu predstavlja jedinstven obrazac sinestezije formalnog i sadržajnog dramskog diskursa prožetog iskustvima koja su se prelomila upravo na balkanskome tlu. Zbog toga njegov dramski opus ide u sami vrh savremene dramske scene što potvrđuje i Svetislav Jovanov konstatacijom da dosadašnji dramski opus Almira Bašovića predstavlja jedinstvenu pojavu ne samo u okviru bosanskohercegovačkog teatra, već i u kontekstu savremenih pozorišnih prilika ex-yu prostora.
Specifičnost Bašovićevog opusa ogleda se (i) u konstantnom preplitanju ustaljenih i novijih dramskih konvencija uz aluzije i intertekstualne natuknice na čitavu plejadu likova, lica i naličja poznatih pozorišnih “likova/pripovjedača”. Naslovi koji aluzivno prizivanju duh prošlosti samo su poziv na vraćanje savjesti izgubljenog svijeta. Tako komadi Priviđenja iz Srebrenog vijeka, Sarajevo Feeling, Re: Pinoccio, Lica ili pojedini dijelovi Predavanje o srebrenom vijeku, U zemlji sova i budala, Glumac koji igra ubicu ili San o Zrikavcu, upućuju na (mentalne) posljedice po individue koje su na razne načine uništene (od zvjerskih individualnih zločina do onih počinjenih u ime “naučnih eksperimenata”). Pokuša li se uobziriti sve te aspekte, u Bašovićevom opusu bismo doista mogli prepoznati Kočićevu ironiju, samo umjesto jazavca pred sudom ovoga puta pred moralnim sudom čovječanstva našao se sam čovjek.
_______________
Bašović se bihaćkoj publici predstavio prilikom promocije časopisa Život u kojem trenutno obavlja funkciju glavnog i odgovornog urednika: https://pfb.unbi.ba/promocija-casopisa-zivot/, a 2017. godine je održao pozivno predavanje za studente Pedagoškog fakulteta Univerziteta u Bihaću: https://pfb.unbi.ba/poziv-na-predavanje-maske-dramskog-subjekta/.
Više o njegovome opusu dostupno je i u časopisu Pedagoškog fakulteta Univerziteta u Bihaću:
http://ps.pfb.unbi.ba/izdanja-casopisa-post-scriptum/post-scriptum-broj-6-7/